Pisanie prac jest dla studentów nie lada wyzwaniem, gdyż każdy boi się popełnienia plagiatu i negatywnych konsekwencji, jakie mogą z tego wynikać. W Polsce funkcjonuje kilka systemów antyplagiatowych, które umożliwiają sprawdzenie tekstów zarówno przez uczelnie, jak i osoby prywatne. Pamiętajmy, że aby praca licencjacka, magisterska lub inżynierska w ogóle mogła być dopuszczona do obrony, musi przejść weryfikację antyplagiatową. Jeśli chodzi o prace zaliczeniowe, ich sprawdzenie pod kątem plagiatu jest opcjonalne. Wykładowca może to zrobić, ale nie ma takiego obowiązku. W niniejszym artykule dokonamy przeglądu najpopularniejszych systemów antyplagiatowych działających w Polsce.
Spis treści
Jednolity System Antyplagiatowy (JSA)
Jednolity System Antyplagiatowy (JSA) został wprowadzony jako obowiązkowy system antyplagiatowy dla uczelni 1 stycznia 2019 roku. Jest on systemem niekomercyjnym (finansowanym z pieniędzy podatników) obowiązującym na każdej uczelni wyższej w Polsce. Uczelnie mają co prawda prawo korzystać jeszcze z innych systemów antyplagiatowych, jednak sprawdzenie prac w JSA jest obowiązkowe. Wszystkie prace dyplomowe muszą zostać sprawdzone przez powyższy program pod kątem wykrycia plagiatu. Bazą porównań dla JSA jest Ogólnopolskie Repozytorium Pisemnych Prac Dyplomowych. Teksty źródłowe porównywane są także do aktów prawnych i wszelkich źródeł internetowych. System działa również w językach obcych. Zakres dopuszczalności pracy, w których wykryto zapożyczenia jest ustalany indywidualnie przez uczelnię. System sprawdza prace dyplomowe wielotorowo zarówno ze względu na zapożyczenia, wszelkie manipulacje tekstem, białe znaki, podwójne spacje, szyk zdania itd. Analiza tekstu trwa do 24 godzin. Dopuszczalne są 3 sprawdzenia, gdyż pierwsze zwykle jest testowe i ma jedynie na celu wykrycie, gdzie promotor powinien ręcznie zaznaczyć zapożyczenia uprawnione.
System jest niestety obarczony bardzo poważnymi wadami – przede wszystkim bardzo często wykazuje wynik fałszywie dodatni tam, gdzie plagiatu nie ma. Wynika to z konieczności wspomnianego ręcznego wykluczania zapożyczeń uprawnionych, czego nie wymaga żaden z systemów komercyjnych, a co promotorzy bardzo często ignorują. Ponadto ze względu na niedopracowany algorytm wektorowy wskazuje zbieżność wszędzie tam, gdzie występuje zagęszczenie fraz kluczowych pochodzących z definicji lub wzorów. To właśnie ten problem powoduje, że pisanie prac dyplomowych, które bez problemu przejdą weryfikację w JSA stało się dla studentów ogromnym wyzwaniem. Nie wystarczy sparafrazować tekst, aby system nie zaznaczył go jako plagiat. Wszystko trzeba napisać własnymi słowami. Kolejna wada – każdy cytat będzie traktowany jak plagiat, pomimo oznaczenia go cudzysłowem i przypisem. Ten błąd systemu może usunąć wyłącznie promotor, oznaczając cytat jako zapożyczenie uprawnione. Czy zechce się w to bawić? Najczęściej nie. Taka praca trafi na pewno z powrotem do poprawy przez studenta. Pisanie prac zaczęło zatem przypominać nieco rosyjską ruletkę – nigdy nie wiadomo, czy obejdzie się bez problemów.
Pisanie prac a komercyjne systemy antyplagiatowe
Najprostszą metodą, aby nie dać się fałszywie posądzić o plagiat jest sprawdzenie tekstu w systemie antyplagiatowym dobrej jakości, a więc w jednym z dobrych systemów komercycjnych. Dzięki nim pisanie prac niewątpliwie będzie obarczone mniejszym stresem.
Liczba komercyjnych systemów antyplagiatowych stale wzrasta. Najpopularniejszymi z nich są:
- Plagiat.pl – jest systemem najdłużej działającym w Polsce i jednym z najpopularniejszych komercyjnych systemów antyplagiatowych. Jednocześnie jest też najdokładniejszy i najbardziej wiarygodny. System obsługuje nie tylko polskie uczelnie, ale też wiele zagranicznych. Jego zaletą jest to, iż do wykrycia plagiatu nie potrzebuje tekstu źródłowego, szybko i sprawnie wychwytuje zbieżności oraz czy dany tekst jest kopią lub parafrazą innego dzieła. System potrafi osobno oznakować parafrazy, cytaty oraz zapożyczenia z aktów prawnych. Tak dokładny raport wymaga jednak wykupienia nieco droższej wersji sprawdzania pracy. Jeżeli chodzi o wady, system nie jest w stanie wykryć plagiatu z plików chronionych logowaniem lub hasłem. System jest dostępny w dowolnym języku i można z niego skorzystać z wersji darmowej (bardzo krótkie teksty do 1000 znaków) i płatnej dla większych prac.
- OSA – Otwarty System Antyplagiatowy powstał w ramach projektu realizowanego przez Międzyuniwersyteckie Centrum Informatyzacji przy współpracy z Instytutem Podstaw Informatyki Polskiej Akademii Nauk i Poznańskim Centrum Superkomputerowo-Sieciowym. Otwarty System Antyplagiatowy nie używa do sprawdzenia tekstów algorytmów opartych na ciągu znaków, lecz algorytmów wektorowych, opartych na metodach analizy języka naturalnego. Jego zaletą jest zastosowanie do oceny podobieństwa treści 5 różnych miar, które nie wymagają wprowadzenia tekstu źródłowego.
- Plag.pl – jest to kolejny system antyplagiatowy, dostępny w dwóch wersjach: premium – płatnej oraz demo – darmowej. Plag.pl nie potrafi wykryć szyku przestawnego, a także zmian co czwarte słowo, jednakże do oceny plagiatu nie potrzebuje tekstu źródłowego. Jego zaletą jest, że nie zmienia formatowania tekstu.
- Anty-Plagiat.net – system dostępny jest w dwóch wersjach premium i demo. Niestety w przypadku wersji demo jego możliwości są ograniczone. Główną zaletą jest zakreślenie na czerwono błędnych lub obarczonych plagiatem części tekstu.
- Inne – na rynku można też spotkać wiele innych systemów antyplagiatowych, których skuteczność i szybkość działania jest różna. decydując się na sprawdzenie pracy lepiej wybrać jednak system znany, gdyż daje to gwarancję otrzymania prawidłowych wyników.
JSA a systemy komercyjne – czym się różnią
Pisanie prac, które mają pozytywnie przejść przez JSA nie jest zadaniem łatwym. Jednolity System Antyplagiatowy, jak już wcześniej wspomniano, jest systemem, którego używają wszystkie uczelnie wyższe w Polsce. Dostęp do platformy jest dla nich bezpłatny (koszty obsługi pokrywane są z budżetu państwa) i posiadają go jedynie promotorzy lub osoby upoważnione przez uczelnie. W takim przypadku student nie ma możliwości zapoznania się z ewentualnymi błędami w pracy przed oddaniem jej do sprawdzenia i oceny.
Inaczej jest w przypadku systemów komercyjnych, do których dostęp ma każdy zainteresowany, tym samym można dokonać sprawdzenia pracy kilkakrotnie. JSA jest programem darmowym, ale jak już wiemy z niniejszego artykułu, jako student nie mamy możliwości z niego skorzystać. Systemy komercyjne w okrojonym zakresie dostępne za darmo, posiadają ograniczone funkcje. Decydując się na sprawdzenie pracy należy liczyć się z dodatkowym kosztem, jednak dla własnego bezpieczeństwa lepiej go ponieść.
Ostatnią kwestią, która różni JSA i systemy komercyjne jest dokładność sprawdzenia tekstu.
Pomimo, iż JSA posiada dostęp do ORPD, a dzięki temu większej liczby źródeł, wcale nie jest systemem dokładniejszym. Jest to system, który stwarza większe ryzyko otrzymania wyniku fałszywie dodatniego plagiatu. Aby ten problem wyeliminować, konieczne jest ręczne wykluczenie przez promotora wszystkich źródeł z przypisów, co jest bardzo pracochłonne, przez co często wymóg ten jest ignorowany przez promotorów, a studenci są oskarżani o plagiaty, których nie popełnili. To właśnie przez ten problem pisanie prac licencjackich, inżynierskich i magisterskich spędza studentom sen z powiek.
Większość systemów komercyjnych nie wymaga ręcznej obsługi do sprawdzenia tekstu i wychwytuje znaczną ilość zbieżności, które można poprawić przed oddaniem pracy. Są jednak rozwiązaniem zbyt drogim dla uczelni, aby mając darmowy, choć bardzo niskiej jakości system antyplagiatowy w postaci JSA, chciano decydować się na rozwiązania profesjonalne z górnej półki cenowej.
Na pewno, jeśli przydarzy nam się przypadkowa zbieżność potraktowana przez JSA jako plagiat, system komercyjny ją wykryje. Warto zatem korzystać z tego typu rozwiązań.
Systemy antyplagiatowy a pomoc w pisaniu prac
Większość firm świadczących pomoc w pisaniu prac oraz tworzących opracowania wzorców prac korzysta z systemów antyplagiatowych. Chociaż stało się to już w branży standardem, to jednak tylko serwisy z najwyższej półki udostępniają nieodpłatnie raporty antyplagiatowe oraz prowadzą szkolenia w zakresie interpretacji wyników wygenerowanych przez JSA. takie rozwiązania przykładowo realizuje Cyber-promotor.pl, który w pakiecie swoich usług oferuje swoim klientom nieodpłatne szkolenie antyplagiatowego. warto z tego rozwiązania skorzystać, gdyż po pierwsze uchroni nas ono przed nieświadomym popełnieniem plagiatu, jak również wskaże sposób działania w przypadku fałszywie dodatniego wyniku plagiatu w JSA.